Fonteinkruid is een van de meest veelzijdige en nuttige waterplanten voor je vijver. Deze zuurstofplant zorgt niet alleen voor helder water, maar draagt ook bij aan een gezond ecosysteem. Toch kan deze onderwaterplant ook voor verrassingen zorgen — positief én negatief.
Wat is fonteinkruid?
Het woord “fonteinkruid” verwijst naar een groep vijverplanten uit het geslacht Potamogeton. Deze soorten groeien zowel onder als op het wateroppervlak en staan bekend om hun waardevolle bijdrage aan het aquatisch ecosysteem. Ze produceren zuurstof, bieden schuilplaatsen aan waterdieren en helpen bij het filteren van het water. In Nederland komen verschillende soorten voor, vaak in stilstaand of langzaam stromend water.
Hoe herken je deze waterplant?
Deze watervegetatie is in veel vijvers te herkennen aan zijn slanke, vaak sierlijk golvende stengels die onder water groeien. De bladeren verschillen per soort in vorm en structuur, maar zijn doorgaans langwerpig tot ovaal. Zo heeft glanzend fonteinkruid stevige, glanzend groene bladeren, terwijl de drijvende variant bredere, leerachtige bladeren heeft die op het wateroppervlak liggen. Gekroesd fonteinkruid valt op door zijn sterk gekrulde bladranden, die een bijna geplooid effect geven. De kleur varieert van frisgroen tot diep donkergroen, afhankelijk van de lichtinval en waterkwaliteit. Door deze visuele kenmerken zijn de planten goed te herkennen, zeker met een beetje ervaring.
Hoe en waar plant je zuurstofplanten als deze?
Je plant deze onderwaterzuiveraar het best in de middenzone van de vijver, op een diepte van ongeveer 40 tot 100 centimeter. Dat is diep genoeg om de wortels vochtig te houden, maar ondiep genoeg voor voldoende zonlicht.
Aanplanttips:
-
Gebruik een vijvermandje gevuld met speciale vijveraarde of substraat voor zuurstofplanten
-
Bedek de bovenlaag met grind om uitspoeling van de aarde te voorkomen
-
Beste planttijd: voorjaar, tussen april en juni
-
Let op: sommige soorten zoals P. crispus verspreiden zich ook via losse stengeldelen
Onderhoud van deze onderwaterplant
Deze vijverplant is onderhoudsarm, maar een te uitbundige groei kan de balans in de vijver verstoren. In een gezonde, evenwichtige vijver groeit ze gecontroleerd en helpt ze het water helder te houden. Vooral in de groeiperiode – lente en zomer – is het slim om de plant goed in de gaten te houden. Door woekerende stengels regelmatig weg te knippen met een vijverschaar of uit het water te scheppen, voorkom je overgroei. Vergeet daarbij niet om losse of afgestorven delen te verwijderen, zodat ze het water niet vervuilen.
In het najaar kun je de plant meestal met rust laten. De groei neemt dan vanzelf af. Bemesting is niet nodig; deze waterplant groeit het best in voedselarm, helder water. Met een beetje periodiek onderhoud houd je haar mooi in toom én profiteer je van alle voordelen.
Problemen en plagen bij deze vijverplant
Ondanks haar sterke karakter kan deze zuurstofplant ook gevoelig zijn voor bepaalde problemen. Een verkeerde standplaats – te weinig licht of te diepe aanplant – remt de groei aanzienlijk. Een ander risico is een overmaat aan voedingsstoffen, bijvoorbeeld door visvoer of bladeren op de bodem, wat algenbloei in de hand werkt. Die algen kunnen de plant verstikken of verdringen.
In een verzwakte toestand zijn de bladeren soms aantrekkelijk voor slakken of watertorren. Ook slijmerige aanslag of bruin wordende bladdelen kunnen optreden als het zuurstofgehalte in het water te laag is. Een goede vijverbalans en regelmatige controle op concurrentie en afvalstoffen helpen deze problemen te voorkomen. Groeit je waterplant ineens minder goed? Check dan de lichtinval, waterkwaliteit en ruimte in de vijver.
De voordelen van deze waterzuiveraar
Deze plant levert niet alleen zuurstof, maar vervult ook een sleutelrol in het ecologisch evenwicht:
-
Zuurstoftoevoer: Onmisbaar voor vissen en nuttige micro-organismen
-
Waterzuivering: Neemt voedingsstoffen op en remt algenbloei
-
Schuilplek voor dieren: Jong leven zoals visjes en insectenlarven vinden er bescherming
-
Helder water: Voorkomt zweefalgen en stimuleert de doorstroming
Wanneer wordt deze vijverplant een probleem?
Te veel groei van deze zuurstofplant kan voor verstikking zorgen van andere flora in de vijver. Ook kunnen drijvende delen filters en pompen blokkeren of zwemzones overwoekeren. Sommige soorten, zoals gekroesd fonteinkruid, verspreiden zich snel en kunnen in warme periodes dominant worden. In extreme gevallen worden ze zelfs als invasief aangemerkt.
Is deze plant gevaarlijk?
Voor mensen is deze vijverplant volkomen onschadelijk. De enige ‘gevaren’ ontstaan wanneer de plant zó goed groeit dat ze andere soorten verdringt of de techniek in de vijver belemmert. Houd je de groei in toom, dan is ze vooral een nuttige helper voor je watermilieu.
Veelgestelde vragen (FAQ)
Is fonteinkruid een exoot?
Niet alle soorten vallen onder exoten. Er zijn diverse inheemse varianten, zoals glanzend en drijvend fonteinkruid. Potamogeton crispus wordt in sommige gebieden wel als invasief beschouwd.
Wat te doen tegen overgroei van fonteinkruid?
Handmatig snoeien of verwijderen is het meest effectief. Gebruik een schepnet of vijverschaar en combineer dit met natuurlijke concurrentie, zoals waterlelies die licht wegnemen.
Welke soorten komen er in Nederland voor?
Onder andere glanzend fonteinkruid, drijvend fonteinkruid, gekroesd fonteinkruid, smal fonteinkruid en veerdelig fonteinkruid zijn veelvoorkomend in ons land.
Is deze plant eetbaar?
In theorie zijn sommige soorten eetbaar, al worden ze vanwege hun taaie structuur zelden geconsumeerd. In sommige Aziatische regio’s vindt gebruik plaats in lokale gerechten.