Waterkevers zijn fascinerende bewoners van vijvers en sloten. Maar welke soorten komen voor in Nederland, wat eten ze, en zijn ze een aanwinst of een bedreiging voor je vijverleven? In dit artikel duiken we in de wereld van de waterkever!
Wat is een waterkever?
De waterkever is een verzamelnaam voor verschillende keversoorten die zich hebben aangepast aan een leven in het water. In Nederland komen meerdere soorten voor, waarvan de geelgerande waterkever (Dytiscus marginalis) en de schrijvertjes (Gyrinidae) het bekendst zijn. Waterkevers hebben vaak een gestroomlijnd lichaam en achterpoten die als roeispanen werken. Ze halen adem door lucht onder hun dekschild op te slaan, waardoor ze langdurig onder water kunnen blijven.
Welke soorten waterkevers leven in vijvers?
In vijvers kun je verschillende soorten waterkevers tegenkomen, waaronder:
- Geelgerande waterkever (Dytiscus marginalis) – Een van de grootste waterkevers, met een lengte tot 4 cm. Zowel de larven als de volwassen kever zijn roofzuchtig.
- Schrijvertjes (Gyrinidae) – Kleine kevers die in groepjes over het wateroppervlak bewegen en zo een draaiende beweging maken.
- Gewone poelkever (Hydrophilus piceus) – Een grote kever die zowel plantaardig als dierlijk voedsel eet en vaak in stilstaand water wordt gevonden.
- Rugzwemmers (Notonectidae) – Technisch gezien geen kevers, maar vaak verward met waterkevers. Ze zwemmen op hun rug en jagen actief op kleine waterdieren.
Wat eet een waterkever?
Waterkevers zijn grotendeels roofinsecten. De larven van de geelgerande waterkever worden niet voor niets “waterhonden” genoemd; ze zijn meedogenloze jagers die kleine visjes, kikkervisjes en andere waterinsecten eten. Volwassen kevers voeden zich met insecten, larven en soms plantaardig materiaal. Schrijvertjes daarentegen leven voornamelijk van dode of gewonde insecten op het wateroppervlak.
Zijn waterkevers gevaarlijk voor vissen?
Vooral de larven van de geelgerande waterkever kunnen een bedreiging vormen voor jonge visjes en amfibieën. Ze hebben scherpe kaken waarmee ze hun prooi vastgrijpen en een verterend enzym inspuiten. Volwassen waterkevers kunnen soms ook kleine vissen aanvallen, maar dit gebeurt minder vaak. Heb je een vijver met veel kleine vissoorten, zoals guppen of goudwindes, dan is het verstandig om het aantal roofinsecten in balans te houden.
De rol van waterkevers in het ecosysteem
Hoewel sommige soorten waterkevers roofzuchtig zijn, spelen ze een belangrijke rol in het vijverecosysteem. Ze helpen met het opruimen van dode of zieke dieren en dragen zo bij aan een gezonde vijverbalans. Daarnaast dienen ze zelf als voedsel voor vogels, kikkers en grotere vissen.
Hoe trek je waterkevers aan of voorkom je ze?
Wil je waterkevers aantrekken? Zorg dan voor een natuurlijke vijver met voldoende schuilplekken, zoals waterplanten en takken. Een goede waterkwaliteit is essentieel, want vervuild water trekt minder insecten aan.
Wil je juist voorkomen dat waterkevers je jonge visjes opeten? Dan kun je maatregelen nemen zoals:
- Meer waterplanten toevoegen – Dit biedt schuilplaatsen voor vissen en vermindert het jachtgebied van kevers.
- Geen overmatige verlichting – Licht trekt insecten aan, wat weer waterkevers kan lokken.
- Controle houden op de keverpopulatie – Zie je veel larven van de geelgerande waterkever? Dan kun je ze handmatig verwijderen om vissterfte te voorkomen.
10 Veelgestelde vragen over waterkevers
1. Zijn waterkevers schadelijk voor mijn vijver?
Niet per se. Waterkevers helpen het ecosysteem in balans te houden door dode insecten op te ruimen en het aantal kleinere waterdieren onder controle te houden. Maar sommige soorten, zoals de geelgerande waterkever, kunnen gevaarlijk zijn voor kleine vissen en kikkervisjes.
2. Kunnen waterkevers bijten?
Ja, vooral de larven van de geelgerande waterkever hebben scherpe kaken en kunnen bijten als ze zich bedreigd voelen. Dit is pijnlijk, maar niet gevaarlijk voor mensen.
3. Hoe komen waterkevers in mijn vijver terecht?
Waterkevers kunnen goed vliegen en worden aangetrokken door water, vooral ’s nachts. Ze landen in vijvers op zoek naar voedsel of een plek om zich voort te planten.
4. Hoe lang leeft een waterkever?
Dit verschilt per soort. De geelgerande waterkever leeft bijvoorbeeld ongeveer een jaar, maar de larvale fase kan enkele maanden duren.
5. Hebben waterkevers vijanden?
Ja, vogels, vissen, kikkers en andere roofdieren eten waterkevers. Zelfs hun eigen larven kunnen soms een bedreiging vormen.
6. Wat is het verschil tussen een waterkever en een rugzwemmer?
Een waterkever zwemt meestal rechtop en gebruikt zijn achterpoten als roeispanen. Rugzwemmers daarentegen zwemmen ondersteboven en hebben stekende monddelen waarmee ze prooien verlammen.
7. Zijn alle waterkevers roofzuchtig?
Nee. Sommige soorten, zoals de gewone poelkever, eten naast kleine dieren ook plantaardig materiaal en dragen zo bij aan het natuurlijke evenwicht in de vijver.
8. Hoe kan ik waterkevers in mijn vijver observeren?
Gebruik een zaklamp in de avond of een netje om voorzichtig een waterkever op te scheppen. Laat ze na observatie weer vrij om hun natuurlijke gedrag niet te verstoren.
9. Zijn waterkevers nuttig voor de waterkwaliteit?
Indirect wel. Ze helpen met het opruimen van dode insecten en zwakke dieren, waardoor organisch afval wordt verminderd. Maar ze hebben geen directe invloed op de waterkwaliteit zoals vijverbacteriën dat doen.
10. Hoe kan ik waterkevers uit mijn vijver verwijderen als ze schade aanrichten?
Je kunt ze handmatig vangen met een schepnet en verplaatsen naar een nabijgelegen sloot. Zorg daarnaast voor voldoende schuilplaatsen voor vissen, zodat ze minder snel worden opgegeten.
Conclusie
Waterkevers zijn een boeiende toevoeging aan een natuurlijke vijver en spelen een belangrijke rol in het ecosysteem. Hoewel sommige soorten roofzuchtig zijn, zorgen ze ook voor balans door het opruimen van dode dieren en insecten. Wil je een gezonde vijver? Zorg dan voor voldoende variatie in beplanting en houd de waterkwaliteit op peil.