De bruine kikker (Rana temporaria) is een van de meest voorkomende amfibieën in Nederland en België, en hij kan een waardevolle toevoeging zijn aan je vijver. In dit artikel bespreken we hoe je deze fascinerende diersoort kunt herkennen, wat hij eet, en hoe je je vijver kunt inrichten om de bruine kikker aan te trekken en te ondersteunen.
Hoe ziet een bruine kikker eruit?
De bruine kikker is relatief makkelijk te herkennen aan zijn kleur en lichaamsbouw. Zoals de naam al aangeeft, heeft de kikker een bruine tot bruingrijze kleur, soms met een lichte roodachtige tint. De rug is vaak gevlekt met donkere vlekken en strepen, terwijl de buik meestal lichter van kleur is en soms gespikkeld kan zijn. Wat deze kikker bijzonder maakt, is zijn variabele kleur, die kan variëren afhankelijk van zijn omgeving. Hij heeft lange achterpoten, die hem in staat stellen om grote sprongen te maken, en zijn ogen hebben horizontale pupillen.
Levenscyclus van de bruine kikker
De levenscyclus van de bruine kikker begint in het vroege voorjaar, wanneer de mannetjes hun kenmerkende roep laten horen om de vrouwtjes aan te trekken. Na de paring legt het vrouwtje haar eieren in klompen in rustig, ondiep water, vaak in vijvers of sloten. Deze eieren, omhuld door een geleiachtige substantie, komen na enkele weken uit als kleine kikkervisjes.
De kikkervisjes ademen door kieuwen en voeden zich voornamelijk met algen en andere plantaardige stoffen. Na verloop van tijd ondergaan ze een metamorfose, waarbij ze pootjes ontwikkelen, hun staart verdwijnt en hun longen zich ontwikkelen voor het leven op het land. In de late zomer zijn de meeste kikkervisjes getransformeerd tot jonge kikkers, die vervolgens hun volwassen leven op het land beginnen.
Voortplanting en paring
De paring van bruine kikkers vindt meestal plaats in de vroege lente, direct na de winterslaap. De mannetjes arriveren als eerste bij de paringsplaatsen, zoals vijvers en ondiepe wateren, waar ze luid kwaken om de vrouwtjes te lokken. Dit kwaken is essentieel om vrouwtjes aan te trekken en om concurrentie tussen mannetjes te regelen. Zodra een vrouwtje arriveert, omhelst het mannetje haar in een positie die amplexus wordt genoemd, waarbij hij haar vastgrijpt net achter de voorpoten. Dit proces kan uren tot dagen duren, terwijl het vrouwtje haar eieren legt en het mannetje deze tegelijkertijd bevrucht. Een enkele bruine kikker kan duizenden eieren leggen, wat zorgt voor een nieuwe generatie kikkervisjes.
De winterslaap
De bruine kikker bereidt zich in de herfst voor op de winterslaap, ook wel hibernatie genoemd. Wanneer de temperatuur begint te dalen, zoeken de kikkers beschutte plaatsen op om te overwinteren. Dit kan onder water zijn, in modderige bodems van vijvers of sloten, maar ook op het land onder bladafval, in composthopen of onder stenen. Tijdens de winterslaap vertraagt hun metabolisme aanzienlijk, waardoor ze zonder voedsel kunnen overleven. De kikkers blijven in een soort “slaaptoestand” totdat de temperaturen in het vroege voorjaar weer beginnen te stijgen, waarna ze tevoorschijn komen om te paren en de cyclus opnieuw te beginnen.
Wat eten bruine kikkers?
Bruine kikkers zijn carnivoren en voeden zich met een breed scala aan kleine ongewervelde dieren. Hun dieet bestaat voornamelijk uit insecten, wormen, spinnen en slakken. Ze zijn opportunistische jagers en eten wat beschikbaar is. In de zomer en herfst zijn ze actief op zoek naar voedsel, wat hen helpt om vetreserves op te bouwen voor de winter. In de winter, wanneer de temperaturen dalen, houden bruine kikkers een winterslaap. Gedurende deze periode eten ze niets en overleven ze op de vetreserves die ze eerder hebben opgebouwd.
Hoe lok ik een bruine kikker naar mijn vijver?
Wil je bruine kikkers in je vijver verwelkomen? Zorg er dan voor dat je vijver voldoet aan een paar basisvereisten. Allereerst moet de vijver minstens 50 cm diep zijn om te voorkomen dat het water in de winter volledig bevriest. Een geleidelijke oever met veel schuilplaatsen, zoals stapels stenen, hout of dichte beplanting, is ideaal om kikkers aan te trekken. Vermijd het gebruik van vissen in de vijver als je kikkers wilt hebben, omdat vissen vaak kikkerdril opeten. Zorg ook voor voldoende schaduwrijke plekken rondom de vijver, omdat kikkers gevoelig zijn voor overmatige hitte.
Is de bruine kikker een bedreigde diersoort?
De bruine kikker is momenteel niet bedreigd en komt in grote delen van Europa veel voor. Hij staat echter wel onder druk door verlies van leefgebied, vervuiling en het gebruik van pesticiden. In Nederland en België worden bruine kikkers beschermd door de Wet natuurbescherming. Dit betekent dat je ze niet mag vangen, verplaatsen of doden. Het creëren van een natuurlijke en veilige omgeving in je tuin kan helpen om de populatie bruine kikkers te ondersteunen.
Meest bekende soorten bruine kikkers
Hoewel de bruine kikker zelf een soort is, zijn er binnen Europa verschillende soorten en ondersoorten die op elkaar lijken. De Alpenbrilpikker, bijvoorbeeld, is een naaste verwant van de bruine kikker en komt voornamelijk voor in bergachtige gebieden. Daarnaast is er de Noordse kikker, die een vergelijkbare levensstijl heeft maar een meer noordelijke verspreiding kent. Beide soorten kunnen in uiterlijk en gedrag sterk lijken op de bruine kikker, maar hebben meestal een voorkeur voor specifieke habitats.
Voordelen en nadelen van bruine kikkers
Bruine kikkers kunnen zeer nuttig zijn in je tuin en vijver. Ze helpen bijvoorbeeld om de insectenpopulatie onder controle te houden, wat vooral handig kan zijn als je last hebt van plaaginsecten. Daarnaast dragen ze bij aan de biodiversiteit in je tuin, wat een positieve invloed heeft op het gehele ecosysteem. Er zijn echter ook enkele nadelen aan het hebben van bruine kikkers in je tuin. Ze kunnen bijvoorbeeld lawaaierig zijn tijdens het paringsseizoen, en hun larven (kikkervisjes) kunnen soms waterplanten aantasten.
Conclusie
De bruine kikker is een fascinerende en nuttige toevoeging aan elke tuin met een vijver. Met de juiste omgeving kun je deze amfibieën eenvoudig naar je vijver lokken, waar ze zullen helpen om het ecosysteem in balans te houden. Houd wel rekening met hun specifieke behoeften, zoals schuilplaatsen en de juiste waterdiepte, om ervoor te zorgen dat ze zich thuis voelen. Met de nodige zorg en aandacht kun je jarenlang genieten van deze interessante dieren in je tuin.